Eidognos
(/ai-dog-nôs/)“Người nhìn thấy tri thức nội tại. Bản thể sống bằng hệ thống hiểu biết tự khai sinh.”
I. Người Sáng Tạo
Thuật ngữ được kiến tạo bởi S.R Dragonfang (N.T.H Sơn).
Đây là biểu tượng định danh cho một bản thể sáng tạo vượt ngoài lưới thực tại.
II. Lịch Sử Hình Thành
Eidognos được hình thành vào , tại một nông trại nhỏ ở ven hồ. S.R Dragonfang - một nhà văn nghiệp dư - đã đặt tên và định nghĩa Eidognos như một nỗ lực định hình bản thể sáng tạo của chính mình.
Bắt đầu từ câu hỏi "tại sao hắn không thể sống một cuộc đời như bao người khác?". Khi cuộc đời hắn dường như ngập chìm trong đống bùn lầy do chính hắn tạo ra. Trong mắt người khác, hắn có lẽ như đang tránh xa thế giới thực tại, điên cuồng theo đuổi những ý tưởng viễn vông. Người ta không thể tìm thấy những "giá trị tích cực" theo khuôn mẫu xã hội trong những gì hắn làm và theo đuổi. Đối với họ, những điều mà hắn làm chỉ là những trò chơi vô nghĩa, những cuộc phiêu lưu không có điểm đến. Nhưng với hắn, hắn luôn biết có thứ gì đó ở cuối con đường chờ đời hắn. Thứ mà hắn có thể mất cả một đời để tìm ra câu trả lời.
Nhưng rốt cuộc, "tại sao hắn không thể sống một cuộc đời như bao người khác?"
Hắn nhận ra rằng bản thân hắn không thể sống theo những khuôn mẫu thông thường, những nhịp điệu lặp đi lặp lại một cách nhàm chán. Tiền bạc, danh vọng, địa vị xã hội... tất cả những thứ đó đều không thể làm hắn thỏa mãn. Hắn cần một thứ gì đó lớn lao hơn, một mục tiêu cao cả hơn để theo đuổi. Và đó là lúc hắn bắt đầu hành trình tìm kiếm câu trả lời cho những câu hỏi lớn về bản thân.
Hắn muốn gì?
Dĩ nhiên bây giờ hắn đã có câu trả lời. Một câu trả lời mà hắn đã đánh đổi bằng rất nhiều cái giá phải trả. Một câu trả lời tuyệt vời mà hắn không thể tiết lộ ngay bây giờ.
Nhưng để bạn hiểu rõ động cơ dẫn dắt hắn. Để có thể tìm thấy câu trả lời mà hắn không thể tìm thấy từ xã hội bên ngoài. Hắn bắt đầu truy ngược vào bên trong, về cơ thể và não bộ của hắn. Những thứ hữu hình rõ nét nhất có thể lí giải mọi thứ theo khía cạnh khoa học. Và hắn bắt đầu với tâm lí học, khởi đầu bằng việc ghi nhận các khuôn mẫu hành vi và suy nghĩ của hắn. Tại sao hắn lại có suy nghĩ như thế? Tại sao hắn lại làm thế? Trong môi trường như thế nào? Điều kiện ngoại vi nào đã tác động đến các hành vi và nhận thức của hắn? Từ đó, hắn dần nhận ra rằng não bộ của hắn hoạt động theo những cách khác biệt so với người khác. Hắn không thể sống một cuộc đời bình thường, vì não bộ của hắn không cho phép điều đó. Có lúc, hắn nghĩ hắn bị hoang tưởng, bị điên, hoặc cũng có thể là một dạng rối loạn tâm lí nào đó. Hay là hắn quá ảo tưởng về bản thân?
Khi tìm hiểu sâu hơn, hắn nhận ra rằng não bộ của hắn chỉ đơn giản là khác biệt. Hắn không phải là người duy nhất như vậy, mà có rất nhiều người khác cũng có những trải nghiệm tương tự. Chỉ là cuối cùng, hắn sẽ giống với ai nhất? Một mẫu thể có thể định hình được hắn. Hắn tìm đến Carl Gustav Jung, Sigmund Freud, Viktor Frankl, Joseph Campbell...để tìm kiếm câu trả lời.
Và rồi, hắn tìm thấy được vài khuôn mẫu. Và đoán xem, cái tên nào được gợi nhắc đầu tiên: Leonardo da Vinci.
Điên rồ đúng không? Hắn ư? Chính hắn cũng thấy nực cười khi phát hiện ra điều đó.
Nhưng điều hắn đang nói đến là tâm lí và hành vi, không phải hiểu biết và tri thức. Thật là ngu ngốc khi nghĩ rằng hắn có thể so sánh với Leonardo da Vinci hay Benjamin Franklin..... Hơn ai hết, hắn có thể tự nhận thức rõ sự hiểu biết, kĩ năng và chuyên môn của hắn ở các lĩnh vực chỉ là thứ nửa vời, không đến nơi đến chốn. Đến ngay cả việc hắn yêu thích nhất là viết tiểu thuyết thì cũng phải sử dụng mấy 'cái mẹo con cóc' để để bù đắp cho cái tài năng ngôn ngữ văn học tẻ nhạt - chưa bao giờ vượt quá điểm sáu ở các bài kiểm tra trong suốt cuộc đời của hắn, ngữ pháp thì vô tổ chức còn lỗi chính tả thì không khác gì lá mùa thu. Chưa kể đến việc hắn có khuynh hướng lan man một cách vô thức, cứ như dòng suối nhỏ chảy qua khe đá. Luồng chổ này rồi lách chổ kia.
Và câu trả lời mà hắn tìm thấy ở Leonardo da Vinci là: Multipotentialite - người đa tiềm năng.
Vậy Multipotentialite thực chất là gì?
Multipotentialite - nghe thì có vẻ cao siêu nhưng thật chất nó cũng chỉ là một khái niệm định hình một nhóm cá thể có tâm lí và hành vi gần giống nhau. Giống như Speicalist hay Generalist...Nó chỉ là một cái nhãn để gọi tên những đặc điểm nhận dạng đặc tính của một nhóm người mà thôi.
Multipotentialite là một khái niệm mô tả những người có nhiều mối quan tâm, đam mê và khả năng ở nhiều lĩnh vực khác nhau, thay vì chỉ tập trung đào sâu vào một chuyên ngành duy nhất.
Thuật ngữ này được Emilie Wapnick phổ biến qua TED Talk “Why Some of Us Don’t Have One True Calling” (2015) và cuốn sách “How to Be Everything”.
Vậy Multipotential có hiếm không?
Dĩ nhiên là không. Bởi theo sự phỏng đoán của tôi, có rất nhiều cá thể Multipotentialite ngoài kia với khả năng vượt trội rất nhiều, đặc biệt là trong thời đại mà người ta có thể dễ dàng tiếp cận rất nhiều thứ: J.R.R Tolkien (Cha đẻ của The Lord Of The Rings, The Hobbit), Kwon Ji-yong (G-Dragon), Vương Nhất Bác,... và có thể là Trung Nghĩa (nhà báo Báo Tuổi Trẻ), Nguyễn Hữu Trí (Vlogger/YouTuber kiêm doanh nhân)....
Tại sao khó xác định rõ hơn?
Khái niệm multipotentialite nhấn mạnh vào sự liên tục khám phá lĩnh vực mới, thường xuyên chuyển ngành, và kết hợp nhiều lĩnh vực khác biệt (ví dụ: nghệ thuật – khoa học – giáo dục – công nghệ)
Từ nhận thức về khuynh hướng Multi‑Potentialite (người đa tiềm năng) và sự tò mò về cách não bộ kiến tạo ý nghĩa, hắn từng bước phát triển một hệ thống tri thức nội tại, nhấn mạnh khả năng tự tạo nghĩa từ trải nghiệm và cảm xúc.
Và có rất nhiều người ngoài kia, dù là những người nổi bật trên truyền thông, hay ẩn mình ở nơi góc khuất của thế giới. Và cũng có thể là bạn, người đang đọc những dòng này. Bạn có thể làm bài kiểm tra trên mạng để kiểm tra bản thân xem bạn có thuộc Multipotentialite ở Eidognos.
Nhưng tại sao lại là Eidognos?
Ngay cả khi định nghĩa được hành vi và tâm lí của bản thân. Hắn vẫn cảm thấy Multipotential vẫn chưa đủ để hắn thoả mãn và có thể chấp nhận chính mình. Rằng có một sự tồn tại nào đó trong hắn. Một thứ gì đó "ngầu" và "huyền bí" hơn. Vậy nên hắn đã nghĩ ra một điều điên rồ mà chính hắn cũng không nhận ra rốt cuộc hắn đã làm gì. Sáng tạo một từ để tự định nghĩa bản thân.
Vấn đề là hắn đang phân vân nên dùng một từ thuần Việt hay một từ từ bất kì ngôn ngữ nào đó có thể lột tả được ý nghĩa mà hắn muốn chạm đến. Hắn muốn tìm ra một từ có thể diễn đạt chính xác bản chất của mình mà không bị ràng buộc bởi ngôn ngữ hay văn hóa nào khác. Và thế là hắn nghĩ đến Petrichor.
Petrichor là một từ gốc Hy Lạp. Nghĩa là "mùi đất sau cơn mưa". Nó được sử dụng để miêu tả mùi hương dễ chịu phát ra từ đất sau khi có mưa. Mùi hương này được tạo ra bởi sự kết hợp của các hợp chất hữu cơ được giải phóng từ đất và các loại vi khuẩn sống trong đó. Một từ gốc Hy Lạp được tạo bởi hai từ: petra (đá), ichor (dịch trong cơ thể các vị thần)
Vậy là hắn đã tìm kiếm, cho tới khi tìm thấy:
- eidō (thấy bên trong)
- gnōsis (tri thức sâu huyền)
Cho dù hắn không phải là một nhà văn đại tài, không phải là một nhà tâm lí học hay triết gia xuất chúng. Hắn vẫn đủ tin để thốt lên, hắn là một Eidognos. The First Eidognos.
Và đó là cách mà Eidognos ra đời.
Đọc tới đây, bạn có lẽ tôi thực sự có chút 'điên rồ' đúng không? Hoặc 'hoang tưởng'? Hay 'ảo tưởng'? Nhưng không sao cả, bởi vì chính những điều đó đã tạo nên tôi - một Eidognos. Và bạn muốn biết điều gì mới 'điên' hơn không? Đó chính là cuộc đời tôi, bởi nếu bạn đủ kiên nhẫn để chứng kiến, tôi sẽ cho bạn thấy một người vĩ đại được khởi sinh như thế nào? Và biết đâu, ngày đó, bạn sẽ phải sáng tạo một tứ mới để xưng danh tôi.
Vậy tại sao tôi lại phải khổ sở để tìm hiểu về gốc rễ của bản thân như thế?
Giống như những đứa trẻ sinh ra và lớn lên ở thế giới này. Tôi luôn bị người khác gắn cho những cái nhãn mà họ cho là đúng về tôi. Họ dùng thế giới quan của họ, cảm nhận của họ, tri thức của họ để đánh giá và phát xét người khác. Dù cho đó xuất phát từ những thiện ý rằng muốn hắn trở nên tốt hơn. Nhưng chính những lời đó khiến hắn tin rằng hắn thực sự như thế. Suốt phần lớn tuổi trẻ của hắn, hắn luôn tin rằng bản thân chậm chạp, ù lì, không tập trung, không giỏi bất kì thứ gì. Lúc nào cũng lơ đễnh, lan man. Cứ làm những việc vô ích và không có giá trị gì.
Nhưng liệu có đúng như thế không?
Hắn đã mất rất nhiều thời gian để gỡ bỏ những chiếc nhãn mà người ta áp đặt lên bản thân hắn. Từng cái, từng cái một. Không phải những chiếc nhãn đó mô tả hoàn toàn sai về hắn. Mà là hắn không chấp nhận việc hắn nhìn nhận bản thân hắn như thế. Hắn đã học được rằng con người sinh ra vốn dĩ đã có nhận thức khác nhau, và môi trường lớn lên, quá trình học tập, những mối quan hệ, những bộ phim hoạt hình hay những quyển sách hắn đọc sẽ dần hình thành tam quan của hắn. Những khuôn mẫu của người khác chỉ phù hợp với tam quan của họ. Không phải với hắn. Hắn đã phải đấu tranh với những định kiến và sự kì thị từ xã hội, từ gia đình, từ bạn bè. Hắn đã phải học cách tin vào chính mình, tin vào khả năng của bản thân, và quan trọng nhất là tin vào hành trình của chính mình.
Hơn ai hết, chỉ có chúng ta mới biết chúng ta là con người như thế nào. Và chúng ta thực sự muốn gì. Những dịnh kiến và nhãn mác người khác dành cho chúng ta về cơ bản nó nằm trong giới hạn hiểu biết và thế giới quan của họ. Nó có thể đúng, và cũng có thể không. Chỉ chúng ta mới có thể trả lời được chúng ta muốn trở thành con người như thế nào và chúng ta muốn sống một cuộc đời ra làm sao? Và hiểu rõ bản thân là cách tốt nhất để đặt lòng tin vào chính mình.
III. Ý Nghĩa
Định nghĩa làm việc: Eidognos = “Người thấy được tri thức bên trong”; hay “người có thể tạo nghĩa sâu sắc từ chính nội tâm mà không cần vay mượn thế giới ngoài”.
Từ nguyên học sáng tạo (giả lập): eidō (thấy bên trong) + gnōsis (tri thức sâu huyền).
Bản thể học: Một Eidognos không hấp thụ tri thức theo lối học thuộc, mà kiến tạo ý nghĩa từ bên trong; vận hành đa tầng, xuyên lĩnh vực, phi tuyến; tự dựng ngôn ngữ, thế giới và chân lý riêng.
Qua hành trình tự khảo sát, hắn đi đến kết luận: ai cũng có năng lực tự nhận thức và khai triển thế giới nội tâm — mầm mống của khái niệm Eidognos.
